موسیقی جنوب ایران یکی از جنبههای فرهنگی گنجاندیشانه و پویای این منطقه است که به عنوان یکی از تجلیهای زنده تاریخ و ارزشهای فرهنگی ایران محسوب میشود. موسیقی جنوب ایران در مناطق مانند هرمزگان، بوشهر، خوزستان و سیستان و بلوچستان به وفور یافت میشود و نماینده تنوع فرهنگی و قومیتهای مختلفی است که در این مناطق زندگی میکنند.
مهمترین ویژگیهای موسیقی جنوب ایران عبارتند از:
در موسیقی جنوب ایران از آلاتی نظیر بزمی، نی، قمجی، ستار، کمانچه و گرمی استفاده میشود که هر کدام دارای صدایی خاص و جذاب برای تولید موسیقی محلی هستند.
موسیقی جنوب ایران تأثیرات قومی و عرقی را در خود حمل میکند و ریتمها و آهنگهایی دارد که نمایانگر شخصیت خاص مناطق جنوبی ایران هستند. این ریتمها ممکن است از ساعتها گذشته تا کنون منتقل شده باشند.
مراسمهای مذهبی، مذهبی-ملی و مردمی در جنوب ایران، همچون نوروز، شب یلدا، عید قربان، مراسم عزاداری و ... همگی به همراه موسیقی خاص خود دارند. این موسیقیها به عنوان جزء ثابتی از این مراسمها اجرا میشوند و برای جامعههای محلی اهمیت فرهنگی و معنوی دارند.
در موسیقی جنوب ایران، پیشوازها و ملودیهای منحصر به فردی وجود دارند که به طور معمول به عنوان ابتدای قطعات موسیقی اجرا میشوند و نشاندهندهٔ هویت موسیقیایی جنوبی هستند.
موسیقی جنوب ایران نیز تأثیراتی در موسیقی جهانی داشته و در برخی اجراها و آهنگها تلفیقی از عناصر موسیقی جنوبی با سبکهای موسیقی جهانی گاهی مشاهده میشود.
از آهنگها و اجراهای موسیقی جنوب ایران میتوان به «موسیقی بزمی» که در مراسمهای محلی و خانوادگی اجرا میشود، «موسیقی لنگه» که در مراسم دینی به خصوص در روزهای عاشورا مورد استفاده قرار میگیرد و «موسیقی بندری» که مربوط به منطقه بندرعباس و هرمزگان است، اشاره کرد.
به طور کلی، موسیقی جنوب ایران به عنوان یک نمایانگر فرهنگ و شناخت منحصر به فرد این منطقه، ارزش تاریخی و فرهنگی بسیار دارد و همچنان به عنوان بخشی از هویت فرهنگی مردم جنوبی ایران شناخته میشود.